Những năm trước 1945, chợ Bảo An là
một chợ tương đối lớn so với các chợ trong vùng Gò Nổi. Lớn vì nhiều tiệm ngói,
hàng hóa dồi dào, người mua bán đông đúc, lại có một chợ cá biển tươi ngon. Chợ
nằm ở vị trí trung tâm của làng, trên trục đường công hương nối liền hai làng
Xuân Đào và La Kham nên thu hút nhân dân từ nhiều ngã: Xuân Đài, Bàn Lãnh, Đông
Bàn, La Kham, Van Lý, Tư Phú, Ben Đền. Cả đến bà con các làng Vĩnh Trinh, Thọ
Sơn nay thuộc xã Duy Châu huyện Duy Xuyên cũng sang chợ này mua thực phâm hoặc
các vật dụng cần thiết.
Ngày thường, chợ đông mỗi ngày hai buổi, nhưng ngày
Tết cao điểm từ 25 đến 30 tháng chạp, chợ đông cả ngày, lúc nào cũng có người
mua kẻ bán tấp nập. Hàng hóa ở các tiệm được bày ra nhiều hơn, đa dạng hơn, màu
sắc cũng rực rỡ hơn. Ngày thường, những tiệm này chỉ bán vải tấm, hàng lụa dùng
cho may mặc, vải sợi đê dệt, nhưng ngày Tết, họ bày ra tận cửa nào là độc bình,
lọ cắm hoa, chân đèn, nồi hương, liễn đối màu sắc rực rỡ. Có tiệm còn bán nhiều
loại pháo, cả loại pháo dây mà khi đốt lên, chỉ cháy xèo xèo một lúc rồi hết,
bọn trẻ con rất thích. Trong chợ, còn có những người đàn ông bán dạo các thứ đồ
chơi như lung tung, gà kéo, những con vật bằng bột xanh xanh đỏ đỏ, họ rao mời
các bà, các mẹ mua về
cho con cháu chơi ba ngày xuân nhựt. Gian hàng đồ vàng mả của bà Đống Quý treo
la liệt quần áo, nón mũ, giày dép bằng giấy ngũ sắc cũng rất đông khách. Họ mua
những thứ này để chiều 30 cúng rước ông bà, ông bà phải có quần áo để mặc Tet.
Các bà mẹ, bà chị còn lo sắm quần áo mới cho con trẻ,
ít nhất mỗi cháu phải được một chiếc áo. Hồi xưa không có quần áo may sẵn như
bây giờ, nên mua được vải rồi, còn phải nài nỉ chú thợ may. Chú Hương Nhì, thợ
may khéo nhất chợ Bảo An đang tất bật trả hàng cho khách. Thấy một chị cầm vải
đến nhờ đo, cắt may, chú nói:
- “Chị
ơi, chị đem qua tiệm ông Mười, chớ tôi còn cả đống vải, cả vợ cả chồng cắm đầu
vô bàn máy, chưa lo được Tết nhứt chi hết!”
Bà khách năn nỉ: Tui may tiệm chi quen rồi, chú chịu khó giùm tui,
chiều 29 tui tái lấy cho cháu nó mừng!
Nè khách
quen, chú Hương cũng phải nhận xấp vải. Chú chép miệng:
“Rứa là tui phải may ban đêm mới kịp!
Bên cạnh tiệm may là tiệm hớt tóc của anh Huệ, chú
Châu, hai tiệm đều đông khách, người đang được cắt, người phải ngồi chờ cho đến
lượt mình.
Chợ Tết Bảo An còn có nét đặc biệt hơn các chợ là có
một ngôi đình thị chuyên
dùng đế các gian hàng bày bánh trái các loại bán cho khách mua về cúng quảy.
Bánh này do các bà, các cô trong làng làm ra chứ không phải do thợ chuyên
nghiệp nhưng cũng đủ loại, bắt mắt về
hình thức và đảm bảo về chất lượng: Bánh thuẩn nở, bánh thuẩn dòn, bánh bò ba
tai trắng mướt, bánh bò ngũ sắc, bánh in bột đậu, bánh in bột nếp, bánh nổ, bánh
da, bánh bảy lửa.
Đến các
ngày 28, 29, 30 còn có thêm hai loại bánh tổ và bánh tét. Đình thị chỉ độ năm
mươi mét vuông, nên có vẻ chật chội. Người mua bánh đi lại tấp nập, có lúc phải
chen lấn nhau để xem cho rõ bánh gì, và tìm hàng người quen mình đã mua Tết
trước đế chọn bánh ngon bảo đảm chất lượng.
Khách mua phần lớn là các bà, các cô, nhưng thỉnh
thoảng cũng có bóng nam giới. Các ông, các cậu này chỉ dạo xem chớ không mua
gì. Có vài bà thầm thì với nhau: “Họ đi coi mắt vợ đó” rồi cười tủm tỉm. Các bà
đoán vậy vì ở vài gian hàng bánh, người bán là mấy cô gái trẻ.
Trong chợ Tết, các hàng thịt nhiều gấp đôi ngày
thường, nhất là ở các buổi chợ 29, 30. Trong dân gian có câu “Đói cũng ngày
Tết, hết cũng ngày mùa”, nên dẫu nhà túng thiếu đến đâu cũng cố chạy vạy mua
cho được miếng thịt ngon về cúng ông bà ngày Tết.
Không chỉ có thịt mà còn xương, lòng, giò, chả bày
đầy sạp, rất bắt mắt khiến người
mua khó bỏ qua.
Trong khoảnh đất rộng gần đình thị, có mấy dãy lều
tranh thì trong phiên chợ Tết cũng đầy ắp các hàng mỳ bún, trầu cau, và các
hàng khô khác. Các chị hàng trầu tay bửa cau thoăn thoắt, mời các bà: “Câu dày
khô, ruột tận dừa, mợ mua ít chục về cúng mợ ơi!”
Hàng đồ gốm không còn lều, phải bày ra ngoài trời,
nào là nồi, trả, vung đủ cỡ, cùng những chiếc bùng binh to nhỏ. Có bà cũng mua
vài chiếc về cho con cháu bỏ tiền lì xì. Nồi trã đất cũng được người đi chợ Tết
mua về để thay những cái cũ bị sứt mẻ hay vỡ nát. “Năm mới, cái gì cũng phải tử
tế, nguyên vẹn thì làm ăn mới nên nỗi” đó là quan niệm xưa nay của ông bà ta.
Ngày Tết, ở
quê tôi
không có tục cúng cá, chỉ cúng thịt heo, thịt gà, nhưng năm nào trong phiên chợ
Tết cũng có nhiều cá biển tươi ngon, toàn là cá thu, cá rựa, cá chim, cá hố. Cá
thu rất to, người bán phải dùng dao thớt, cắt cá ra từng lát, vừa cắt vừa rao:
“Cá thu to đây, mời các bà các cô lại mua vài lát về
cúng Tết!”
Có người đi lơ vì bận mua các thứ khác cần thiết hơn
cho ngày Tết, có người thấy cá ngon và rẻ, cũng ghé lại mua vài lát. Trong khu
chợ cá Bảo An, còn có hàng tôm cua tươi và rau sống Phố của một ông già và một
bà già chuyên bán quanh năm. Hai người tuổi
khoảng năm sáu mươi, nước da đen sẫm, thân hình rắn chắc, hầu như họ không vắng
buổi chợ nào, trừ khi mưa lụt, bão bùng. Họ mua tôm cua, rau sống tại chợ Hội
An, rồi đi ghé lên đến An Trường là gánh chạy bộ lên chợ, cùng lúc với những
người buôn cá biển. Hầu như họ chỉ nghỉ Tết trong ngày mồng một, mồng hai. Ngày
mồng ba, nếu ai đi chợ là đã thấy cặp đôi ấy có mặt ở chợ với rổ tôm cua và rổ
rau sống Phố.
Chợ Tết từ bao đời nay là một nét đẹp của văn hóa
người Việt nói chung, và Quảng Nam - Đà Nẵng nói
riêng.
Đi chợ Tết không những chỉ để mua sắm hàng hóa, thịt
thà, bánh trái đế về ăn Tết, mà còn đi xem thử chợ năm nay có gì khác chợ Tết
các năm trước về mặt hàng, về giá cả không. Đi chợ Tết còn để ngắm nghía và tận
hưởng cái hương vị mua sắm của bà con trong dịp Tết cổ truyền của dân tộc.
Đã đôi lần đi chợ Tết ở quê tôi, tôi có một nhận xét
là người bán không nói thách mà chỉ bán đúng giá. Tôi cho rằng họ quý thì giờ,
cái thì giờ của những ngày cuối năm không cho phép ta mặc cả nhiều, mà phải
nhanh nhạy mới kịp thời gian.
Người bán không nói thách thì người mua vừa không mất
thì giờ vừa không bị mua hớ. Đó là một nét đẹp.
Ngày nay, từ thôn quê đến thành phố, hàng hóa phong
phú, đầy dẫy trong các chợ, không phải chỉ đợi Tết mới dồi dào.
Tuy nhiên, dù sao, ngày Tết
cổ truyền của dân tộc ta vẫn còn những nét đẹp,
những ý nghĩa thiêng liêng, làm chúng ta dù trẻ hay già đều vẫn ước ao một lần
đi chợ Tết.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét