Lê Quốc Kỳ

MÓN MÍT HÔNG CỦA NGOẠI

         Hằng ngày, cứ vào tầm nửa buổi, bà ngoại tôi đi dạo quanh vườn. Khi thì bà chặt cái mụt măng đã lớn, khi thì nhặt mấy tàu cau rụng để làm chổi, khi thì thử những trái mít đã già…Những lúc ấy, tôi lẽo đẽo theo bà. Dừng chân ở một gốc mít sai quả,  bà lấy tay búng vào da trái mít, nghe tiếng dội, bà biết trái mít ở trong giai đoạn nào.

      Ở miền quê ngày ấy, trái mít ngoài để chín ra, người dân nơi đây còn dùng mít non chế biến nhiều món ăn hấp dẫn, nhớ đời như mít non luột xắt phay chấm mắm ruốt, mắm cái hoặc làm gỏi mít; mít già xắt phơi khô để ghế (sáo) cơm; mít chín còn chế biến món mít ngào gói trong mo cau cất nơi gác bếp là thứ “kẹo dẻo” mà trẻ con chúng tôi “nhiệt liệt hoan nghênh”. Đặc biệt là món mít hông là món ăn cực kỳ hấp dẫn mà ngày nay, khi nói tới, tôi vẫn thèm thòm, giá mà có ăn ngay.

          Bà tôi chọn những trái mít già “khú đế”, lấy dao xắt chuối gọt vỏ, lấy lá chuối khô chùi mủ sạch sẽ, rồi xẻ trái mít ra làm nhiều miếng, cắt cùi,  tách múi. Những múi mít già có màu vàng ngà trông rất bắt mắt. Tuy nhiên những múi mít vàng sắp chín thì sắp chuyển hoá qua đường, sau khi hấp múi mít bị sẽ chua, không ngon. Sau đó, bà dùng dao xếp rạch từng múi mít để bóc lấy hạt và lớp vỏ lụa ra ngoài. Những múi mít bị vở làm đôi, không làm món mít hông được, bà cất riêng để xắt phơi khô sau này ghế cơm. Cơm ghế mít thơm lừng ăn với mắm cái cá cơm thì ngon hết biết. Sau đó bà đem hạt mít luộc chín rồi đổ ra rổ rá cho nguội. Dùng dao xếp lột vỏ lụa của từng hạt mít. Đem hạt mít đã được lột vỏ cho vào cối giã nát sau đó lấy muổng múc ra thau và dùng tay tãi cho tơi ra. Bấy giờ mới trộn các loại gia vị như tiêu bột, mì chính, muối hầm... với tỷ lệ ước lượng theo kinh nghiệm từng người. Công đoạn này có tính chất quyết định phẩm chất của món mít hông. Sau khi trộn cho các loại gia vị thấm đều, bà lấy soong đổ dầu phụng (lạc) phi hành tỏi cho thơm rồi cho “nhưn” vào xào độ ba đến năm phút thì được. “Nhưn” nguội, dùng tay vo viên “nhưn” thành viên to bằng hạt mít rồi cho vào từng múi mít. Công đoạn cuối cùng, bà sắp những múi mít vào rổ rá và đem hông cách thủy chừng hai mươi phút là hoàn thành món mít hông đặc sắc. 

          Mít hông ăn lúc nóng hay ăn lúc nguội đều có  vị ngon riêng. Bởi lúc nóng, múi mít hông bốc hương thơm lừng nơi mũi, hòa quyện lan tỏa của các vị cay, ngọt, béo, bùi…nơi đầu lưỡi. Mít hông ăn khi nguội khiến người thưởng thức có cảm giác lai rai tận hưởng từng hương vị một cách tinh tế hơn. Ngoài ra, có người “cầu kỳ” còn làm thêm món muối đậu hoặc muối mè để “chấm” với mít hông cho vừa khẩu vị từng người.

      Ngày nay, đời sống kinh tế của cư dân xứ Quảng cũng khá dần lên, cảnh những nồi cơm ghế mít thơm lừng, những nồi mít hông thơm ngào ngạt cũng đã mất dần trong sự ra đi của những người già về bên kia thế giới. Trong đó có lớp người như ngoại của tôi. Và bây giờ, nhớ món mít hông thì ít, nhớ ngoại của tôi thì nhiều, có lúc hai cái nhớ hoà quyện vào nhau trở thành nổi nhớ ngoại day dứt, khôn nguôi.